İSO NEDİR? FOTOĞRAFTA İSO KULLANIMI NASIL OLMALIDIR?

Merhaba değerli fotografmania.com takipçileri. Enstantane-diyafram- İSO üçlüsünden ilk yazımda diyaframı, ikinci yazımda enstantaneyi anlatmaya çalışmıştım. Sırada fotoğraf açısından  çok önemli olan üçüncü bileşen İSO var. Bu yazımda da Fotoğrafta İSO nedir, iso’nun fotoğrafa etkileri nelerdir , iso fotoğrafta nasıl ve nerelerde kullanılır gibi konular üzerinde duracağım.

Fotoğrafçılıkta İSO nedir?

Fotoğrafta İSO, bir makinenin ışığa olan duyarlılığını ifade eder. Günümüz fotoğraf çekim tekniklerinde makine ile doğrudan alakalı olan en önemli özellik İSO değeridir. (iso değeri nedir : aslında iso kelimesi ‘iso değeri’ anlamında kullanılır)Örneğin her makinede 1/2000 enstantane değeri vardır fakat her fotoğraf makinesinde 12800 iso olmamakla beraber, her fotoğrafa makinesinin İSO 800 değerine duyarlılığı da aynı değildir. Fotoğrafın kalitesini etkileyen en önemli unsurlardan biri de İSO olduğuna göre makinenizi seçerken seçme kriterlerinin en önemlileri başında İSO performansı gelecektir.

25600 İSO’da bir fotoğraf. Yüksek İSO nun getirdiği grenleşme (ya da kumlanma) kolaylıkla görülebilmekte. Yükse İSO fotoğrafta istenilen bir durum değildir. Fotoğrafta iso nedir diyenlere…

İSO’nun fotoğraf makinenin ışığa olan duyarlılığını olduğunu söylemiştik. Eski filmli makinelerde bu değerlere ASA ya da DİN denirdi. ASA, Amerikan menşeli bir standart ve DİN ise Almanya menşeli bir standarttır. O zamanki ASA yani İSO özellikleri ile şu anki dijital makinelerde kullanılan İSO özellikleri benzerdir fakat çalışma prensibi olarak farklıdır. Açıkçası filmli makinelerde kullanılmış olan ASA özelliği, fotoğraf kalitesini çok etkilemese de, şu an kullanmış olan İSO özelliği DSLR makinelerde fotoğrafı direkt olarak etkileyen bir unsurdur.  ASA filmin pozlanabilme derecesi ile alakalıdır.  Örneğin 800 ASA lık bir film, az ışıkta fotoğrafı çekebilecek şekilde tasarlanır. Dolayısıyla ışığın az olduğu ortamlarda kimyasal olarak film hızlı pozlanacak ve fotoğraf doğru pozlama ile çekilebilecektir. Herhangi bir görüntü kaybı olması söz konusu değildir. Fakat İSO performansı gürültü dediğimiz olaya sebebiyet vereceğinden dolayı, dijital makinelerde yükseltilmiş İSO görüntüyü doğrudan etkiler.

İSO’nun fotoğrafçılıktaki açılımı : ‘İnternational Standart of Organisation’ dur. Yani ‘uluslar arası standart organizasyonu’. İSO nedir fotoğrafa etkisi endir sorusunun cevabı bu olmamalıydı dimi 🙂

İSO’yu Etkileyen Faktörler

İSO başarımı, bir fotoğraf makinesinde aranması gereken en önemli özelliktir demiştik. Fotoğraf makinelerimizde İSO performansını etkileyen birkaç faktör vardır.  Bunlardan en önemlisi makinenin işlemcisidir. Makinenin işlemcisi ne kadar iyi ise, ne kadar ileri teknoloji kullanıyorsa İSO değeri o kadar daha iyi olması beklenir. İkinci bir özellik ise makinenin sensörü ile alakalıdır.  Makine sensörü ne kadar büyükse iso performansı o kadar iyi olacaktır.  Bu fiziksel de bir kuraldır. Daha büyük alana daha fazla ışık düşeceğinden dolayı İSO performansı daha başarılı olacaktır. Orta format makinelerin İSO başarımı diğer makinenin hepsinden yüksek olması beklenir. Full frame yani tam kare (ya da 35mm) makinelerin İSO başarımı da crop sensörlü veya daha küçük sensörlü makinelerin İSO başarısından daha iyi olması beklenir.

Fotoğraf makinesi işlemcisi

Bu bilgileri paylaşırken yanlış anlaşılabilecek bir durumu açıklığı kavuşturalım:  ‘‘Benim makinemde en yüksek 25600 İSO var ama ful frame X makinesinde en yüksek 3200 var. Benim makinem İSO da ff i döver’’ şeklinde düşünebilirsiniz. Tam olarak doğru değildir. Bahsettiğimiz sensör etkisi aynı İSO değerleri için geçerlidir. Yani 3200 İSO Nikon Crop sensörlü d5500 ile 3200 İSO Nikon Full Frame Sensörlü d850 fotoğraf makinelerin görüntü kaliteleri ayni olmayacaktır. Tabi ki d850 full frame olduğundan dolayı İSO başarımının daha iyi olması beklenir. Aynı zaman da teknolojik gelişmeler ile makinelerin İSO duyarlılıkları da artmaktadır. Örneğin 2008 li yıllarda üretilen modellerde İSO değeri en fazla 6400 civarı iken günümüz de (2018) 409600 İSO değerli modeller üretilebilmektedir. Örneğin Sony full frame aynasız a7s ii modelinde max 409600 İSO mevcuttur.

İSO’nun Fotoğrafa Etkisi

İSO değerinin artması ile fotoğrafta gürültü oranı artacaktır.  Gürültü ise kaliteyi doğrudan etkiler.  Gürültü istenmiyorsa İSO’nun minimum değerde tutulması öngörülür. Günümüz fotoğraf makinelerinde İSO değerleri ardışık sıra gelen biri diğerinin 2 katı olan sayılarla ifade edilir. Minimum İSO  50 kabul edildiğinde sırası ile 100, 200, 400, 800, 1600, 3200, 6400, 1280, 25600, 51200, 102400, 204800, 409600 … şeklinde ilerler. Bunlar İSO değerlerinin tam duraklarıdır  ve bir sonraki İSO değeri bir önceki ISO diğerinden 2 kat daha fazla ışığı duyarlılığı ifade eder. Yani 100 İSO da enstantane değeriyle, 200 İSO daki enstantane değeri birbirini iki katı olur. (eşit diyafram değerlerinde). Örneğin 1.8 diyafram, 1/50 enstantane ve 100 İSO da çekilen fotoğrafı, siz 200 İSO ile çekmek isterseniz yine 1.8 diyafram ama 1/100 enstantane değeri kullanmalısınız.

apsc iso 100
ff iso100
apsc iso3200
ff iso 3200

Fotoğraf Çekiminde Yüksek İSO Nerede Ve Nasıl Kullanılır

‘‘İSO değeri yükseltildiğinde fotoğrafın kalitesi düşüyorsa neden yüksek İSO kullanacağız’’?  Bu sorunun cevabı enstantane değeri ile doğrudan alakalıdır. Bazı fotoğrafları çekerken enstantane değerimizin istenilenden aşağıda olduğunu görürüz. İhtiyacımız olan enstantane değerine ulaşmak için İSO diğerini yükseltmemiz gerekir. Bu tarz enstantane  yetersizliklerinde, özellikle İSO kullanılır.

Örnek vermemiz gerekirse; akşam ev ortamında kit lensimiz ile fotoğraf çektiğimizi varsayalım. Kit lensin zoom haline getirdiğimiz zaman muhtemelen f5.6 diyafram verecektir. Daha açık diyafram verebilmesi söz konusu değildir.  Bu diyaframa göre elde fotoğraf çekebilmek için gerekli olan Enstantane değeri yaklaşık 1/80 – 1/100 civarındadır. Ama maalesef az ışıkta f5,6 diyafram için  1/80 enstantane değerini alamayacağımızdan; 1/80 enstantane değerine çıkabilmek için İSO değerini yükseltmemiz gerekecektir.  Bu durumda da yaklaşık olarak İSO diğerini 1200 seviyesine ayarlamamız gerekir. iSOyu 1200 civarına getirdiğimiz zaman elde fotoğraf çekebileceğimiz bir enstantane değerine (yaklaşık 1/80) sahip olabiliriz. Dolayısıyla bu değişiklikler fotoğraftaki kaliteden feragat etmemiz anlamına gelirken, fotoğrafı da doğru pozlayabileceğimiz anlamına gelir. Aksi takdir de 100 İSO da 1/8 gibi bir değer de elde fotoğraf çekmek imkansızdır.  Eğer makinenizin İSO 1200 de detaylar kaybolmayacak ise, ISO değerini yükseltmemizin hiçbir sakıncası yoktur.

apsc iso3200
apsc iso100
ff iso100
ff iso3200

 

Hangi değere kadar İSO yükseltebiliriz sorusu; izafidir. Kişiden kişiye, fotoğrafın çeşidine, ortamın ışığına vb  göre çok değişkenlik gösterir.

Özetlersek:

Yüksek İSO değeri fotoğrafta istenmeyen bir durumdur.

İSO’yu yükseltmemek için mümkün olan asgari şartları zorlamanızı tavsiye ederim.

İSO’yu yükseltmenin başlıca nedeni enstantane yetersizliğidir. Elde çekim yapacaksanız titreşim engelleyicili lens kullanabilir ya da gövdede titreşim engelleyicisi olan fotoğraf makinesi modellerini tercih edebilirsiniz. Ben Sony a7ii kullanırken titreşim engelleyici sayesinde 100mm lens ile 1/25 lere düşebilirdim. Buda bana 2 tam durak iso avantajı sağlıyordu.

Yüksek İSO değerinden kaçınmanın diğer bir yolu da, özellikle az ışıklı ortamlarda geniş diyaframlı lens kullanmaktır. Örneğin 35mm f1.4 ile 1/30 enstantane civarında elde fotoğraf çekilebilir. Fakat diyafram değerimiz 1.4 değil de 4 olsaydı 1/30 enstantane için yaklaşık 2,5 duraklık iso artırımı yapmamız gerekecekti.

İSO’ya Otomatik modlar  hariç tüm çekim modlarında müdahale edebilirsiniz.

RAW ile fotoğrafta İSO’ya daha Kaliteli Müdahale Edebilirsiniz

Fotoğraf üzerinde düzenleme yapan birisi iseniz, fotoğraflarınızı RAW çekmenizi tavsiye ederim. PS gibi programlarda fotoğrafı JPEG çıktısı üzerinden düzenlemekle RAW üzerinden düzenlemek arasında gözle görülür farklar olur. RAW formatı her zaman daha avantajlı olur.

Çekeceğiniz konular hareketli öğeler içermiyorsa, İSO değerini en az da tutabilmek için tripod veya sabitleyici kullanın. Böylelikle istediğiniz enstantane değeri ile fotoğrafı çekebilirsiniz.

Çok kapalı havalarda veya az ışıklı havalarda gürültüsüz fotoğraf almak istiyorsanız elde çekimi kolaylaştırmak için kendinizi duvar, ağaç, direk gibi nesnelere sabitlemeye çalışabilirsiniz. Ya da yanınızda monopod (tek ayak) bulundurun. Bunların faydasını göreceksiniz.

İSO değerini yükseltmeniz gerekiyorsa yükseltin gitsin. Sonuçta bu özellik makinelerde boşuna bulunmuyor.

Fotoğraf makinesi tercihi yaparken, sensör boyutlarını göz önünde bulundurun. Full Frame fotoğraf makinelerini bütçeniz yetiyorsa değerlendirin. Olmadı APSC boyutlu makinelere bakın. 2x çarpanlı m43 sistem makinelerin iso başarımları diğerlerine göre daha alt düzeydedir. Ama optik kalitesi ve kullanım kolaylığı açısından son derece güzel makineleri vardır.

Bazı fotoğraflar yüksek iso değerleri ile çekilebilir. Böyle durumlarda İSO başarımı iyi fotoğraf makineleri kullanmak da fayda vardır. Örneğin Samanyolu fotoğrafları objektifin odak uzaklığına bağlı olarak da yüksek iso ile çekilir.  Örneğin 2000 İSO (20 sn-f8 vb). Bazı  fotoğraf makinelerinde çamur gibi fotoğraflar çekilirken, bazılarında şaheserler ortaya çıkar.

Yüksek İSO kullanılacak karelerin başında samanyolu fotoğrafları gelir. bu fotoğraf 2000 iso 15mm f4 değerlerinde sony a6000 ile kadrajlandı. Düzenleme yapmadan paylaşıyorum.

Fotoğrafın 3 bileşeni olan ENSTANTANEDİYAFRAM ile birlikte İSO’yu da böylelikle bitirmiş oluyoruz. Diğer iki değer için kelimelerin üzerini tıklayabilirsiniz.

İlgili Makaleler

2 Yorum

  1. Merhaba,
    Fotoğrafçılık konusunda emeklemedeyim. Sitenize denk geldim. Keyifli ve detaylı hatta anlaşılır:-) Enstantane konulu yazınız maalesef bulunamıyor.
    Bilgi olarak haber vermek istedim.
    Selâmlar,

    Dilek

    1. Dilek Hanım merhaba,
      öncelikle güzel yorumunuz için teşekkür ederim. isteyene faydalı olabilmek en büyük amacımız. okuyucularımızdan böyle güzel yorrumnlar almak bizi ziyadesiyle memnun ediyor.
      enstantane konusundaki uyarınız için de ayrıca teşekkür ederim. yazı komple silinmiş. nasıl olduğunu anlayamadım. yazılarım içinde görünmüyor. tekrar yazacağım. iyi günler, sağlıcakla…

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu