Denge aslına bakılırsa hayatımızın neredeyse her yerinde vardır. Dolayısı ile fotoğrafta kompozisyon oluşturulurken aranmaması abesle karşılanır.
Fotoğrafta denge dediğimiz zaman ana öge ve yardımcı ögelerin kadraja yerleştirilmesindeki dengeden bahsetmek gerekir. Öğeleri öyle bir yerleştirmeliyiz ki ebatları ve yakınlıkları göz ününe alındığında zihinde dengesizlik oluşturmamalıdır.
Dengenin var olduğu kompozisyonlar dengesizlik engelleneceği gibi, kadrajdaki boş alanlar da dolmuş olacaktır. Çünkü dengeli kompozisyonlar fotoğraftaki boşlukların hangi ebatta, hangi yönde doldurulması ile de ilgilidir.
Öğe yerleştirmelerini basit olarak eşit kollu terazideki ağırlık fonksiyonu ile bağ kurarak yapabiliriz. Örneğin önde iki büyük öge varsa boşlukları eşit bırakarak dengeleyebiliriz. Şayet büyüklü küçüklü öğeler varsa ya küçük öğelerden dengelemek için birkaç adet kullanırız ya da küçük öğe tarafında boşluğu fazla bırakarak dengeye almaya çalışırız. Aşağıdaki örneklerde acıkmaya çalıştık.
Fotoğrafta iki türlü dengeden bahsedilir. Birincisi simetrik denge diğeri de asimetrik dengedir. Simetrik dengede simetri söz konusudur. Kompozisyon yatay ya da dikeyde simetri ile oluşturuluyor ve sağ-sol yada alt-üst bölgelerin yoğunluğu denk ise simetrik dengeden söz edilebilir. Sıklıkla tercih edilmez. Fotoğrafa durağanlık ve sakinlik katacaktır. Fakat asimetik denge ise fotoğrafa heyacan ve devinim katar. Simetrinin olmadığı denge durumunda asimetrik denge gerçekleşmiş demektir.
Fotoğrafta denge sağlanmaya alışılırken benk yada lekelerden de çokça faydalanılır. Fotoğrafta lekeler kontur dokularıyla kompozisyona güçlü anlam etkisi katarlar. Aynı zamanda da denge oluştururken yardımcı olurlar.
Kurallar Kurallar…!!! Olması mı iyi, olmaması mı henüz kafamda oturtturamadım. Özellikle bizim ki gibi esprisi bile hat safhada yapılan ilginç kurallarımız: ‘Kanka kurallar niçindir’; ‘Tabi ki çiğnenmesi için kanka’ ‘muhahahaha ‘ 🙂 gibi. Zaman zaman çok sıksa da kuralsız bir medeniyet de hayal etmek gercekten zor. Hayatımızın her yerinde var. Fotoğraf çekerken bile!
Özellikle baştan belirtmek isterim ki Fotoğrafta kompozisyon kuralları dediğimiz maddeler aslında keskin kurallardan oluşmaz. Kuralları ezdiğimizde bir yaptırım vardır fakat burada bahsedeceklerimiz tam olarak öyle değil. Fotoğrafçılıktaki kuralların bir yaptırımı yoktur; ancak uygulandığında kompozisyona estetik ve potansiyel katacaklardır. Fotoğrafta kurallar olmazsa olmaz değildir. Asıl amacımız fotoğrafın daha estetik, daha güzel ve anlatımının daha güçlü olmasını sağlamaktır. İçerdiği anlamı genişletmek, görülmesini hissettirmek gibi yarımcı amaçları da olacaktır muhakkak bu Kurallar bütününün. Birazdan bahsi geçecek kurallara dikkat ede ede artık fotoğraf sanatında da kurallara uymamanın ne kadar etkili olacağının farkına da varacağız çoook uzun zaman sonra…
Dolayısı ile yukarıdaki açıklamalarımdan sonra Makaleye Fotoğrafta Kompozisyon Kuralları demekten ziyade Fotoğrafta Kompozisyon Teknikleri şeklinde ifade etmek daha mantıklı olacaktır diye düşünüyorum.
Fotoğrafta Kompozisyon Nedir:
Fotoğrafta kompozisyonun tanımını Prof. Sabit KALFAGİL Hoca’nın tanımı ile yapayım: ‘’Fotoğrafın dilini oluşturan tüm anlatım ögelerinin, belli bir çerçeve içinde, anlatımı etkili kılacak, izleyicinin duygu ve düşünceleri ile anlatılanı paylaşmasını sağlayacak doğrultuda düzenlenmesidir’’ .
Fotoğrafa iki çeşit kompozisyon vardır.
1.Kapalı kompozisyon: konunu tüm öğeleri ile birlikte, fazlalıklardan ayıklanmış olarak çerçeve kenarlarından boşluk payı bırakılarak bitirildiği düzenlemedir. Herhangi bir hareket kadrajlanarak çerçeve ile kesilemez, dışarı doğru hareket devam ettirilemez.
2.Açık kompozisyon: ana konu çerçevede kalan ve fakat bazı öğeleri çerçeve ile kesilen, konunun devamı izleniciye bırakılmış kompozisyonlardır. Çerçevede sınırlı olsa da anlam bütünlüğünde zengindir.
Fotoğraf kompozisyon kuralları epey su götürecek bir konu olduğu için kısım kısım inceliyorum.
Fotoğrafta Kompozisyon Öğeleri- 7: hareket yönü-bakış boşluğu
Hareket yönü ile bakış boşluğu aslında farklı farklı da incelenebilirdi; fakat birbirine benzerliklerinden dolayı tek kalemde inceledim.
Bakış boşluğunda, canlının baktığı yönde boşluk aranırken; hareket yönünde ise nesnenin hareket ettiği yönde boşluk hedeflenmelidir. Yanı kadraj alırken bakılan ve hareket edilen yönlerde boşluk olması gerektiğini vurgular bu kuralımız.
Ardından iz bırakarak yüzen bir ördeğin yüzme istikametinde, önünde boşluk olmaksızın fotoğraflanması fotoğrafta zihinsel karmaşaya yol açacaktır. Zihin hareketi devam ettirircesine algılar. Fakat kadrajda devam edebilecek boşluk olmazsa zihinsel denge bozulmuş olur. Benzer bir durum bakış boşluğu oluşturmak içinde varsayılabilir. Farazi dikdörtgen şeklindeki bir kadrajın en solunda duran birinin sola (yani fotoğrafın sonuna) bakıyor olması ne kadar abes, ne kadar estetikten uzak duracaktır.
Burada dikkat edilecek hususlardan birisi de bakış boşluğunun sadece canlı nesneler için değil de cansız objeler için de kullanılır olmasıdır. Cansız nesnelerin de hissedilir bir bakış boşluğu vardır. Örneğin bir bankın oturulur yüzeyini bakış yönü olarak kabul ederiz. Dolayısı ile fotoğrafta bir bank ile kompozisyon oluşturulacaksa bakış boşluğuna bırakacağımız pay bankın oturulacak yönüdür. Arka kısmına boşluk bırakmak ise gerçekten abesle iştigal olacaktır.
Özellikle baştan belirtmek isterim ki Fotoğrafta kompozisyon kuralları dediğimiz maddeler aslında keskin kurallardan oluşmaz. Kuralları ezdiğimizde bir yaptırım vardır fakat burada bahsedeceklerimiz tam olarak öyle değil. Fotoğrafçılıktaki kuralların bir yaptırımı yoktur; ancak uygulandığında kompozisyona estetik ve potansiyel katacaklardır. Fotoğrafta kurallar olmazsa olmaz değildir. Asıl amacımız fotoğrafın daha estetik, daha güzel ve anlatımının daha güçlü olmasını sağlamaktır. İçerdiği anlamı genişletmek, görülmesini hissettirmek gibi yarımcı amaçları da olacaktır muhakkak bu Kurallar bütününün. Birazdan bahsi geçecek kurallara dikkat ede ede artık fotoğraf sanatında da kurallara uymamanın ne kadar etkili olacağının farkına da varacağız çoook uzun zaman sonra…
Dolayısı ile yukarıdaki açıklamalarımdan sonra Makaleye Fotoğrafta Kompozisyon Kuralları demekten ziyade Fotoğrafta Kompozisyon Teknikleri şeklinde ifade etmek daha mantıklı olacaktır diye düşünüyorum.
Fotoğrafta Kompozisyon Nedir:
Fotoğrafta kompozisyonun tanımını Prof. Sabit KALFAGİL Hoca’nın tanımı ile yapayım: ‘’Fotoğrafın dilini oluşturan tüm anlatım ögelerinin, belli bir çerçeve içinde, anlatımı etkili kılacak, izleyicinin duygu ve düşünceleri ile anlatılanı paylaşmasını sağlayacak doğrultuda düzenlenmesidir’’ diyerek bana söz hakkı bırakmamaktadır.
Fotoğrafa iki çeşit kompozisyon vardır.
1.Kapalı kompozisyon: konunu tüm öğeleri ile birlikte, fazlalıklardan ayıklanmış olarak çerçeve kenarlarından boşluk payı bırakılarak bitirildiği düzenlemedir. Herhangi bir hareket kadrajlanarak çerçeve ile kesilemez, dışarı doğru hareket devam ettirilemez.
2.Açık kompozisyon: ana konu çerçevede kalan ve fakat bazı öğeleri çerçeve ile kesilen, konunun devamı izleniciye bırakılmış kompozisyonlardır. Çerçevede sınırlı olsa da anlam bütünlüğünde zengindir.
Fotoğraf kompozisyon kuralları epey su götürecek bir konu olduğu için kısım kısım inceliyorum.
Fotoğrafta Kompozisyon Teknkleri-6: Doğal Çerçeveleme-Kadrajlama:
Fotoğrafta doğal kadrajlamayı; odaklanılacak konuyu kadraja girmesi planlanan yardımcı ögeler ile etrafını çevirmek olarak tarif edebiliriz. Doğal çerçevelemede adından da anlaşıldığı gibi doğal dokular ile çerçeve oluşturmaktır. Bu çerçeveler seçilirken fotoğrafın dokusunu bozmayacak öğeler tercih edilmelidir.
Doğal çerçevelemede bazen öyle çerçeve öğeleri seçilebilir ki; ana öğeyi desteklediği gibi kendisi de fotoğrafa estetik katabilir. Yani sadece size çerçeve oluşturmakla kalmaz fotoğrafın da bir parçası olacaktır. Tercihen bu tarz çerçeveleri kullanmak lazımdır. Fotoğrafta çerçeve öğesi sadece bir bordür vazifesi görmemelidir.
Fotoğrafta çerçeveler illaki tüm kadraj kenarını doldurmak zorunda da değildir. Fotoğrafın 4 kenarı olduğunu düşünürsek bazen 4 kenar bazen 3 kenar bezen de sadece 2 kenar çerçeveleyebilir. Kadrajın o zamanki pozisyonuna ve etraftaki çerçeve öğelerine bağlı değişecektir bu. Tecrübelerime dayanarak en etkili görüntülerin kenar sayısından çok çerçeve biçimine bağlı olduğunu söyleyebilirim. Mevzu nicelikte değil niteliktedir.
Özellikle baştan belirtmek isterim ki Fotoğrafta kompozisyon kuralları dediğimiz maddeler aslında keskin kurallardan oluşmaz. Kuralları ezdiğimizde bir yaptırım vardır fakat burada bahsedeceklerimiz tam olarak öyle değil. Fotoğrafçılıktaki kuralların bir yaptırımı yoktur; ancak uygulandığında kompozisyona estetik ve potansiyel katacaklardır. Fotoğrafta kurallar olmazsa olmaz değildir. Asıl amacımız fotoğrafın daha estetik, daha güzel ve anlatımının daha güçlü olmasını sağlamaktır. İçerdiği anlamı genişletmek, görülmesini hissettirmek gibi yarımcı amaçları da olacaktır muhakkak bu Kurallar bütününün. Birazdan bahsi geçecek kurallara dikkat ede ede artık fotoğraf sanatında da kurallara uymamanın ne kadar etkili olacağının farkına da varacağız çoook uzun zaman sonra…
Dolayısı ile yukarıdaki açıklamalarımdan sonra Makaleye Fotoğrafta Kompozisyon Kuralları demekten ziyade Fotoğrafta Kompozisyon Teknikleri şeklinde ifade etmek daha mantıklı olacaktır diye düşünüyorum.
Fotoğrafta Kompozisyon Nedir:
Fotoğrafta kompozisyonun tanımını Prof. Sabit KALFAGİL Hoca’nın tanımı ile yapayım: ‘’Fotoğrafın dilini oluşturan tüm anlatım ögelerinin, belli bir çerçeve içinde, anlatımı etkili kılacak, izleyicinin duygu ve düşünceleri ile anlatılanı paylaşmasını sağlayacak doğrultuda düzenlenmesidir’’ diyerek bana söz hakkı bırakmamaktadır.
Fotoğrafa iki çeşit kompozisyon vardır.
1.Kapalı kompozisyon: konunu tüm öğeleri ile birlikte, fazlalıklardan ayıklanmış olarak çerçeve kenarlarından boşluk payı bırakılarak bitirildiği düzenlemedir. Herhangi bir hareket kadrajlanarak çerçeve ile kesilemez, dışarı doğru hareket devam ettirilemez.
2.Açık kompozisyon: ana konu çerçevede kalan ve fakat bazı öğeleri çerçeve ile kesilen, konunun devamı izleniciye bırakılmış kompozisyonlardır. Çerçevede sınırlı olsa da anlam bütünlüğünde zengindir.
Fotoğraf kompozisyon kuralları epey su götürecek bir konu olduğu için kısım kısım inceliyorum.
Fotoğrafta Kompozisyon Teknikleri 5 : Fotoğrafta Çizgi Kullanımı
Fotoğrafta belki de olmazsa olmaz denilebilecek kompozisyonlardan biridir çizgiler. Gelişi güzel olabileceği gibi belli bir kurala göre de dizilebilirler. Bir şerit de çizgi olabileceği gibi cisimlerin kontur hatları da çizili olarak isimlendirilebilir. Şunu da belirtmeden edemeyeceğim çiğinin illaki matematikteki düz çizgi gibi olmasına da gerek yoktur. Hat olarak belli belirsiz ortaya çıkabilecek birçok şeyi çizgi olarak sayabiliriz fotoğrafta. Aşağıda birkaç örneğini göreceksiniz.
Gözler zihinsel olarak çizgileri ve gittikleri yerleri takip ederler.
Fotoğrafta çizgiler üç türlü kullanılır.
1. Yatay- düşey çizgiler:
Bu tarz çizgiler belli bir harmoni şeklinde olursa fotoğrafa ahenk katar. Canlılıktan ziyade durağanlığa yakınlaştırır. Güçlü karakter olarak dışa vurur. Özellikle yatay sakinlik ve dinginlik belirtirken dikey hatlar da güç olarak algılanır. Yine fotoğrafta kompozisyonu veya kadrajı ikiye bölmek için doğal dikey çizgilerden yardım alınabilir.
2. Diyagonal ya da çapraz çizgiler:
Diyagonal çizgilerin birkaç kullanım ve dışa vurum fonksiyonu vardır. Öncelikle çapraz çizgiler gözü – zihni yönlendirmek için kullanılır. Fotoğrafta bakılmasını arzu ettiğiniz objeyi yatay çizgilerle desteklerseniz harika kompozisyonlar ortaya çıkabilir.
Diğer bir kullanım fonksiyonu ise fotoğrafı durağanlıktan çıkarmak yani canlandırmaktır. Diyagonal hatlarda dinamik bir his vardır. Fotoğraf daha canlıdır. Dinamizm fazlası ile hissedilebilir.
SAMSUNG CSC
Çapraz çizgileri anlatırken dik üçgenlerden bahsetmesek olmazdı. Aşağıdaki dik üçgendeki gibi çapraz bir bir tam çizgi onu dik kesecek ikinci bir çapraz yarım çizgi ile desteklenilerek oluşturulur. Böylece fotoğraf daha da estetik hale getirilebilir.
3. S çizgileri:
3.maddede inceleyeceğimiz çizgiler düz değil kıvrımlıdır. Özellikle s harfine benzer. Perspektif ile birlikte kullanılırsa fotoğrafta izleyiciyi büyüleyebilir. Doğal olabildiği gibi bazen de yapay olarak karşımıza çıkabilir. Fotoğrafa ayrı bir hava katar; gizem ve sonucu mistik bir hale dönüşür fotoğraf.
Fotoğrafta kompozisyonun tanımını Prof. Sabit KALFAGİL Hoca’nın tanımı ile yapayım: ‘’Fotoğrafın dilini oluşturan tüm anlatım ögelerinin, belli bir çerçeve içinde, anlatımı etkili kılacak, izleyicinin duygu ve düşünceleri ile anlatılanı paylaşmasını sağlayacak doğrultuda düzenlenmesidir’’.
Fotoğrafa iki çeşit kompozisyon vardır.
1.Kapalı kompozisyon: konunu tüm öğeleri ile birlikte, fazlalıklardan ayıklanmış olarak çerçeve kenarlarından boşluk payı bırakılarak bitirildiği düzenlemedir. Herhangi bir hareket kadrajlanarak çerçeve ile kesilemez, dışarı doğru hareket devam ettirilemez.
2.Açık kompozisyon: ana konu çerçevede kalan ve fakat bazı öğeleri çerçeve ile kesilen, konunun devamı izleyiciye bırakılmış kompozisyonlardır. Çerçevede sınırlı olsa da anlam bütünlüğünde zengindir. Konu fotoğrafın dışında da devam eder.
Üçler kuralına uygun bir fotoğraf. hem yatayda su seviyesi için hemde dikeyde poz veren mankenimiz için 1/3 oranı seçilmiştir. (renkli çizgiler 1/3 çizgilerinden birini ifade etmkte)
Fotoğraf kompozisyon kuralları epey su götürecek bir konu olduğu için kısım kısım inceliyorum. Bu yazımızın konusu Fotoğrafta Üçler Kuralı ya da 1/3 kuralı
1/3 kuralında fotoğrafa konu olacak objelerin kadrajı dikeyden ve yataydan 3 eşit parçaya böldüğü düşünülen çizgilere yerleştirilmesidir. Düşünülen diyorum yoksa gerçekte böyle çizgiler yoktur. Aşağıdaki fotoğrafta bu çizgileri daha anlaşılır şekilde görebilirsiniz.
1/3 kuralı sadece objeler için kullanılmaz. Özellikle yatay katman çizgileri için de kullanılır. Örneğin su-deniz seviyesi ya da gökyüzü seviyesi için de kullanılır. Buradaki meselelerden birisi de 2/3 te kalacak kısmın hangisi olacağıdır. Fazla olacak bölgede anlatılmak istenilen için mekan ayrılmalıdır. örneğin alttaki fotoğrafta dağların ardından güneç batmakta ve bu olay anlatılmaktadır. Dolayısı ile batan güneşin bulutlarda ve dağda bırakacağı olgu daha fazla yer tutmalıdır. Bu yüzden gök yüzü daha fazla alanda yer almaktadır.
Üçler kuralında sadece yatay ya da sadece dikey çizgiler de kullanılabilir. Fotoğrafta deniz ufuk çizgisi 1/3 çizgilerinden birine denk getirilmiştir.
1/3 kuralı kullanıldığında fotoğraf görsel olarak daha kolay anlaşılır. Dikey-yatay çizgilerin kesişim noktaları estetik zarafetin arttığı bölgelerdir. Bu noktalara yerleştirilen objeler gözü yormayacak ve daha dengeli olacaklardır. Bu noktalara ilgi noktaları da denir. Göz fotoğrafa ilk baktığında beyin bu ilgi noktaları ve etrafına daha fazla odaklanmaktadır.
Yatay ve dikey noktaların kesiştikleri bölgelere ilgi bölgeleri deniz. mantarlar bu 4 bölgenin ikisine denk getirilmiş ve genel kompozisyon içinde rahatlıkla seçilebilmekte ve gözü yormamaktadır.
1/3 kuralı ile altın oran genellikle karıştırılmaktadır. Birbirlerine benzediği doğrudur, fakat altın oranda ki kesim noktaları daha iç bölgede yer almaktadır. 1/3 kuralı ile altın oranın temel farkı budur.
1/3 olmazsa olmaz değildir elbette. Fakat genellikle fotoğrafın tam ortasına yerleştirilmiş objeler estetik duygudan uzak olmaktadır.
Fotoğraftaki ev ilk ilgi bölgesinde seçilirken gök yüzü ile dağların kesiştiği kontur çizgisi de yatay üst 1/3 çizgisi ile hizalanmıştır. Böylece iki yönden üçler kuralına uygun bir kompozisyon oluşturulmuştur.
Fotoğrafımızda 1/3 kuralını icra etmenin birkaç yolu vardır. Bunlardan ilki fotoğrafın çekim aşamasında ana objenin ilgi noktalarına yerleştirilmesidir. İlgi noktalarını kadrajda kestiremeyenler için en kolay yöntemlerden biri fotoğraf makinelerinin kılavuz çizgilerini aktif etmektir. Böylece ekran kendiliğinden 3 eşit parçaya yatayda ve dikeyde bölünecektir. Size sadece kadrajda objenizi bu ilgi noktalarına denk gelecek şekilde fotoğraflamak kalır.
Karışık nesnelerden oluşan bir toplulukta sığ alan derinliği de 1/3 çizgilerine gelecek şekilde seçilebilir. Böylece arka plan da belli bir ritim duygusu da oluşturulabilir.
İkinci yöntem ise fotoğrafa müdahale ederken gerçekleşir. Buna tekrar kadrajlama (retouch) denir. Fotoğraf kırpılırken kırpma aracında 1/3 filtresi seçilir. Ana obje kesme aşamasında ilgi noktalarında olacak şekilde kesilir.
Kurallar Kurallar…!!! Olması mı iyi, olmaması mı henüz kafamda oturtturamadım. Özellikle bizim ki gibi esprisi bile hat safhada yapılan ilginç kurallarımız: ‘Kanka kurallar niçindir’; ‘Tabi ki çiğnenmesi için kanka’ ‘muhahahaha ‘ 🙂 gibi. Zaman zaman çok sıksa da kuralsız bir medeniyet de hayal etmek gercekten zor. Hayatımızın her yerinde var. Fotoğraf çekerken bile!
Özellikle baştan belirtmek isterim ki Fotoğrafta kompozisyon kuralları dediğimiz maddeler aslında keskin kurallardan oluşmaz. Kuralları ezdiğimizde bir yaptırım vardır fakat burada bahsedeceklerimiz tam olarak öyle değil. Fotoğrafçılıktaki kuralların bir yaptırımı yoktur; ancak uygulandığında kompozisyona estetik ve potansiyel katacaklardır. Fotoğrafta kurallar olmazsa olmaz değildir. Asıl amacımız fotoğrafın daha estetik, daha güzel ve anlatımının daha güçlü olmasını sağlamaktır. İçerdiği anlamı genişletmek, görülmesini hissettirmek gibi yarımcı amaçları da olacaktır muhakkak bu Kurallar bütününün. Birazdan bahsi geçecek kurallara dikkat ede ede artık fotoğraf sanatında da kurallara uymamanın ne kadar etkili olacağının farkına da varacağız çoook uzun zaman sonra…
Dolayısı ile yukarıdaki açıklamalarımdan sonra Makaleye Fotoğrafta Kompozisyon Kuralları demekten ziyade Fotoğrafta Kompozisyon Teknikleri şeklinde ifade etmek daha mantıklı olacaktır diye düşünüyorum.
Fotoğrafta Kompozisyon Nedir:
Fotoğrafta kompozisyonun tanımını Prof. Sabit KALFAGİL Hoca’nın tanımı ile yapayım: ‘’Fotoğrafın dilini oluşturan tüm anlatım ögelerinin, belli bir çerçeve içinde, anlatımı etkili kılacak, izleyicinin duygu ve düşünceleri ile anlatılanı paylaşmasını sağlayacak doğrultuda düzenlenmesidir’’ .
Fotoğrafa iki çeşit kompozisyon vardır.
1.Kapalı kompozisyon: konunu tüm öğeleri ile birlikte, fazlalıklardan ayıklanmış olarak çerçeve kenarlarından boşluk payı bırakılarak bitirildiği düzenlemedir. Herhangi bir hareket kadrajlanarak çerçeve ile kesilemez, dışarı doğru hareket devam ettirilemez.
2.Açık kompozisyon: ana konu çerçevede kalan ve fakat bazı öğeleri çerçeve ile kesilen, konunun devamı izleniciye bırakılmış kompozisyonlardır. Çerçevede sınırlı olsa da anlam bütünlüğünde zengindir.
Fotoğraf kompozisyon kuralları epey su götürecek bir konu olduğu için kısım kısım inceliyorum.
Doku yüzey biçimine verilen isimdir. Fotoğrafta doku da; nesnenin-objenin yüzey biçiminin fotoğraflanmasıdır. Doku fotoğraflarında derinlik hissiyatı oluşabileceği gibi ritim duygusu da oluşabilmektedir. Doku ile ayrıntılara odaklanılabilir. Fotoğrafta dokunun belirgin olması o fotoğrafı tercih edilebilir ve canlı kılar.
Doku fotoğrafları çok alternatiflidir. Örneğin hayatın feleğinden geçmiş 70 yaşlarındaki bir amcanın yüz hatları da doku fotoğrafı oluşturabilir, 7 yaşındaki bir çocuğun yüzündeki çiller de farklı dokular oluşturacaktır. Ya da çölde rüzgarın kumlar üzerinde bıraktığı hafif tepeciklerden, bir kayanın yüzeyindeki yosun örtüsü de… dolayısı ile bu kadrajları çekebilecek lensler de çeşitlilik arz edecektir. Geniz açılı objektiflerden makro objektiflere kadar birçok türde farklı doku fotoğrafları çekmek mümkündür.
Doku fotoğrafında da alan derinliği çok önemlidir. Çekilen fotoğrafın her yerinin net çıkması hedeflenir. Dolayı ile kısık diyafram ve geniş açı ile fotoğraflama en uygun yöntemdir. Böylece sığ olmayan geniş alan derinliği elde edilebilecek ve dokunun tamamı fotoğraflanabilecektir.
Doku fotoğraflarında dikkat edilmesi gereken önemli bir konu da obje ile fotoğraf makinesinin açısıdır. Az önceki paragrafta bahsettiğim alan derinliği ile doğrudan alakalıdır. Fotoğraf makinesinin sensör düzlemi ile dokusu çekilecek obje düzlemi aynı yönlü-paralel düzlemde olmalıdır. Bu şekilde sığ olmayan – geniş alan derinliği elde edilebilir.
Doku fotoğraflarında objenin yüzey hatları kadar renk ve kontrastı da önem arz eder. Renk ve kontrast da doku fotoğraflarında kullanılan fotoğrafik öğelerdir. Renk ve kontrast için ise kaliteli ışığa ihtiyaç vardır. Gelen ışığın mahiyeti, rengi, yönü ve yoğunluğu doku fotoğraflarında çok önemlidir. Işık aynı zamanda dokunun yoğunluğunu da ortaya çıkaran temel öğedir.
Makro fotoğraflar çok yakından çekildikleri için nesnelerin dokularını belirgin şekilde ortaya koyarlar. Doku desen fotoğrafçılığı için makro çekimlerin yeri ayrıdır. Lakin makro fotoğraflarda doku fotoğrafı için önemli kriterlerden biri olan alan derinliğinin yüksek olması çok zor olduğundan dikkat edilmesi gereklidir. Focus Stacking tekniğini tavsiye ederim.
Kurallar Kurallar…!!! Olması mı iyi, olmaması mı henüz kafamda oturtturamadım. Özellikle bizim ki gibi esprisi bile hat safhada yapılan ilginç kurallarımız: ‘Kanka kurallar niçindir’; ‘Tabi ki çiğnenmesi için kanka’ ‘muhahahaha ‘ 🙂 gibi. Zaman zaman çok sıksa da kuralsız bir medeniyet de hayal etmek gercekten zor. Hayatımızın her yerinde var. Fotoğraf çekerken bile!
Özellikle baştan belirtmek isterim ki Fotoğrafta kompozisyon kuralları dediğimiz maddeler aslında keskin kurallardan oluşmaz. Kuralları ezdiğimizde bir yaptırım vardır fakat burada bahsedeceklerimiz tam olarak öyle değil. Fotoğrafçılıktaki kuralların bir yaptırımı yoktur; ancak uygulandığında kompozisyona estetik ve potansiyel katacaklardır. Fotoğrafta kurallar olmazsa olmaz değildir. Asıl amacımız fotoğrafın daha estetik, daha güzel ve anlatımının daha güçlü olmasını sağlamaktır. İçerdiği anlamı genişletmek, görülmesini hissettirmek gibi yarımcı amaçları da olacaktır muhakkak bu Kurallar bütününün. Birazdan bahsi geçecek kurallara dikkat ede ede artık fotoğraf sanatında da kurallara uymamanın ne kadar etkili olacağının farkına da varacağız çoook uzun zaman sonra…
Dolayısı ile yukarıdaki açıklamalarımdan sonra Makaleye Fotoğrafta Kompozisyon Kuralları demekten ziyade Fotoğrafta Kompozisyon Teknikleri şeklinde ifade etmek daha mantıklı olacaktır diye düşünüyorum.
Fotoğrafta Kompozisyon Nedir:
Fotoğrafta kompozisyonun tanımını Prof. Sabit KALFAGİL Hoca’nın tanımı ile yapayım: ‘’Fotoğrafın dilini oluşturan tüm anlatım ögelerinin, belli bir çerçeve içinde, anlatımı etkili kılacak, izleyicinin duygu ve düşünceleri ile anlatılanı paylaşmasını sağlayacak doğrultuda düzenlenmesidir’’ .
Fotoğrafa iki çeşit kompozisyon vardır.
1.Kapalı kompozisyon: konunu tüm öğeleri ile birlikte, fazlalıklardan ayıklanmış olarak çerçeve kenarlarından boşluk payı bırakılarak bitirildiği düzenlemedir. Herhangi bir hareket kadrajlanarak çerçeve ile kesilemez, dışarı doğru hareket devam ettirilemez.
2.Açık kompozisyon: ana konu çerçevede kalan ve fakat bazı öğeleri çerçeve ile kesilen, konunun devamı izleniciye bırakılmış kompozisyonlardır. Çerçevede sınırlı olsa da anlam bütünlüğünde zengindir.
Fotoğraf kompozisyon kuralları epey su götürecek bir konu olduğu için kısım kısım inceliyorum.
Fotoğrafta ritim nedir? Fotoğrafı fotoğraf yapan, sanata yöneliminin sağlayabilecek en etkili yöntemlerdendir Fotoğrafta Ritm. Ardı ardına sıralanan benzer öğelere dalıp gider göz ve ardından düşünceler-duygular… Derinlik hissini yanı sıra yönlendirme de aktiftir ritimde. Kısaca tanımlayacak olursak tekrar eden görüntülere fotoğrafta ritm denebilir.
Ritim birçok sanat dalında vardır. Müzikten heykele, matematikten sinemaya gözlemlemek mümkündür ritmi. Peki, neden ritmi kullanmalıyız fotoğraflarımızda. Sebebi güçlü etki. Evet, tek başına bir objenin etkisi ile ardışık sırlanmış aynı objelerin etkisi bir değildir. Ritim içindeki objelerin görsel hissiyatı çok daha kuvvetli olur.
Fotoğrafta ritmin sonuçlarından en belirgin olanı perspektiftir. Perspektif de 2 boyutlu fotoğrafa neredeyse 3 boyutlu hissi katacaktır. Neredeyse diyorum zira 2 boyutlu bir fotoğraf hiçbir zaman 3d hissi vermez.
Fotoğrafta Ritim Kullanımı
Fotoğrafa ritim iki türlü kullanılabilir. Birincisi doğrusal ritim ve 2.si ise yüzeysel ritimdir. Doğrusal ritimde yatay-dikey fark etmeksizin bir doğru boyunca yinelenen nesneler kullanılır. Aynı zamanda s veya v şeklinde gerçekleşen ritimleri de bu sınıfa dahil edebiliriz. Perspektif etkisi güçlüdür. Yüzeysel ritimde ise doğru yerine bir yüzey üzerinde tekrarlanması istenir. Yüzeyden bahsetiğimiz için Perspektif yoktur; aranmazda…
Kaç nesne ile ritim oluşturulabilir gibi bir soru akla gelebilir. Sonu açıktır ama en azından elimizde tekrar eden 3 obje olmalıdır. Ancak 3 ya da daha fazla obje ile ritim duygusu oluşturulabilir. Ardışık nesne sayısının artması ritim duygusunu da güçlendirecektir. Ritim oluşturmak için bir önemli kriter de ritmi bozan durumun oluşmamasıdır. Ritmi matematikte bahsi geçen fraktallar konusu ile özdeşleştirebiliriz. Belli bir sistem halinde olmalıdır ve sistemin bozulması söz konusu olamaz. Bahsetmeye çalıştığım bozulma ardı sıra gelen ağaçların içinden bir çocuğun çıkıp gülümsemesi gibi bir şeydir. Bu da çok güzel bir fotoğraf olur ama ritim kısıtlanmış olacaktır ve arklı bir sanatsal öğeye atıfta bulunmak gerekecektir.
Ritim duygusunun güçlenmesi için yine alan derinliği kontrolü gerekecektir. Ardışık nesneler arasında alan derinliği fazla ise yani en ön ve en arkadaki tekrar eden objeler daha açık seçik ise fotoğrafta ritim duygusu daha güçlenir. Geniş alan derinliğini de kısık diyafram ile elde edebiliriz. Kısık diyafram ışık geçirgenliğinin azaltacağı için bir tripod kullanılması tavsiyem olur.
Fotoğrafta Ritmin Bozulması
Fotoğrafta ritim önemli bir etki olduğu gibi ritmin bozulması da önemli olabilir. Genelde ritim bozan fotoğraflar şu sıralar daha revaçta. On tane aynı tür sandalyenin perspektif oluşturacak şekliyle sıralandığını hayal edelim; hepsinin yönü öne doğru olsun. Aralarından sadece biri sola dönük olsun. Bu diğerlerinden farklı dizilmiş sandalye direk göze gelecek ve farklılığı hissettirecektir. Ritm bozulması buna denir. Fotoğrafta ritmin bozulması dikkati hızla bozulan noktaya odaklanmasını sağlar. Diğer sanat dallarında pek hoş karşılanmasa da fotoğrafta zaman zaman özellikle yer bulur.
Kurallar Kurallar…!!! Olması mı iyi, olmaması mı henüz kafamda oturtturamadım. Özellikle bizim ki gibi esprisi bile hat safhada yapılan ilginç kurallarımız: ‘Kanka kurallar niçindir’; ‘Tabi ki çiğnenmesi için’ 🙂 gibi. Zaman zaman çok sıksa da kuralsız bir medeniyet de hayal etmek gercekten zor. Hayatımızın her yerinde var. Fotoğraf çekerken bile!
Özellikle baştan belirtmek isterim ki Fotoğrafta kompozisyon kuralları dediğimiz maddeler aslında keskin kurallardan oluşmaz. Kuralları ezdiğimizde bir yaptırım vardır fakat burada bahsedeceklerimiz tam olarak öyle değil. Fotoğraf kuralların bir yaptırımı yoktur; ancak uygulandığında kompozisyona estetik ve potansiyel katacaklardır. Fotoğrafta kurallar olmazsa olmaz değildir. Asıl amacımız fotoğrafın daha estetik, daha güzel ve anlatımının daha güçlü olmasını sağlamaktır. İçerdiği anlamı genişletmek, görülmesini hissettirmek gibi yarımcı amaçları da olacaktır muhakkak bu Kurallar bütününün. Birazdan bahsi geçecek kurallara dikkat ede ede artık fotoğraf sanatında da kurallara uymamanın ne kadar etkili olacağının farkına da varacağız çoook uzun zaman sonra…
Dolayısı ile yukarıdaki açıklamalarımdan sonra Makaleye Fotoğrafta Kompozisyon Kuralları demekten ziyade Fotoğrafta Kompozisyon Teknikleri ya da fotoğraf kompozisyon öğeleri şeklinde ifade etmek daha mantıklı olacaktır diye düşünüyorum.
Fotoğrafta Kompozisyon Nedir:
Fotoğrafta kompozisyonun tanımını Prof. Sabit KALFAGİL Hoca’nın tanımı ile yapayım: ‘’Fotoğrafın dilini oluşturan tüm anlatım ögelerinin, belli bir çerçeve içinde, anlatımı etkili kılacak, izleyicinin duygu ve düşünceleri ile anlatılanı paylaşmasını sağlayacak doğrultuda düzenlenmesidir’’ diyerek bana söz hakkı bırakmamaktadır.
Fotoğrafa iki çeşit kompozisyon vardır.
1.Kapalı kompozisyon: konunu tüm öğeleri ile birlikte, fazlalıklardan ayıklanmış olarak çerçeve kenarlarından boşluk payı bırakılarak bitirildiği düzenlemedir. Herhangi bir hareket kadrajlanarak çerçeve ile kesilemez, dışarı doğru hareket devam ettirilemez.
2.Açık kompozisyon: ana konu çerçevede kalan ve fakat bazı öğeleri çerçeve ile kesilen, konunun devamı izleniciye bırakılmış kompozisyonlardır. Çerçevede sınırlı olsa da anlam bütünlüğünde zengindir.
Sade-yalın fotoğrafa örnek. Sis ve ışık öyle güzel bir arada kullanılmış ki ne arka plandaki dağ ve evler karmaşaya sebep oluyor; ne de renkler gözü yoruyor. Konu net bir biçimde ortaya konulmuş.
Fotoğraf kompozisyon kuralları epey su götürecek bir konu olduğu için kısım kısım inceliyorum.
Fotoğrafta Etkili Kompozisyon Teknikleri-1: Yalınlık-Sadelik:
Kaliteli bir fotoğrafta aranması gereken en önemli kompozisyon öğelerindendir. Sade fotoğraflar çok etkilidir. Tek bir olgu ile çok fazla anlam ifade edebiliriz. Sade bir fotoğrafta dikkati dağıtacak öğeler yer almaz ve vurgulanmak istenen duygu yoğun şekilde ve doğrudan ortaya çıkar.
Fotoğrafta yalınlık ya da fotoğrafta sadelik dediğimiz mesele; fotoğrafın en az obje ile anlatılmasından ibarettir. Sadelik gücü yüksek olan fotoğraflar az öğe ile en verimli anlatımı gerçekleştirebilir. bir balışla, bir çiçekle veya bir kalem ile dahi yalın ve anlatım gücü yüksek kompozisyonlar oluşturulabilir. Yalın fotoğraflar gözü ve zihni de yormaz. Bu yüzdendir ki sade fotoğraflar anlam ifade etmese de sürekli seyredilebilir. Ayrıca sade fotoğraflarda izleyici konuya direk olarak odaklanabilmektedir.
Fotoğrafta Sadelik Oluşturma Yöntemleri:
1.. Sade fotoğraf elde etmenin birkaç yolu vardır. İlki fotoğraf kadraja alınırken işe yaramaz öğelerden en başında kurtulmak olmalıdır. İstenmeyen öğeler fotoğraf çekiminde kadraj dışında bırakılır. Üstatlar böyle yapmışlardır. Sonrasında fotoğraf üzerinde uğraşmaya hiç gerek yoktur. Bu yöntem için de çekim aşamasında ya zum lens kullanılır ya da kadraj ayarlanırken konuya yakınlaşılır. Böylece işe yaramayacak öğeler konu dışı bırakılır.
Kadraj alırken arka planın sade olmasına dikkat edilmelidir. En temiz arka plan ise çekim yönü değiştirilerek elde edilir. Kişinin göz hizasından ziyade üstten ya da alttan çekilecek fotoğraflarda arka plan çok daha sade olacak dolayısı ile de yalın fotoğraflar elde edilecektir.
2.. Sade –Yalın bir fotoğraf elde etmenin diğer bir yolu da çekilen fotoğrafı kesmek (croplamak) ile olacaktır. Dijital fotoğrafta çözünürlüğünüzü kurtarabilecek seviyeye kadar kesme işlem yaparak fotoğrafı sadeleştirebiliriz.
Karmaşık bir kadraj sanal ortamda kesilerek yeni bir kadraj elde edilmiştir. Yeni kardaj eskisine nazaran oldukça sade ve ana konu daha fazla ön plandadır. Fakat unutulmamalıdır ki kesilen fotoğrafın çözünürlüğü de düşmektedir.
3.. Kompozisyonu sadeleştirmenin pratik yollarından biri de alan derinliği kontrolü ile olur. Alan derinliğini en aza indirerek netlediğiniz bölge-nesnenin çok daha ön planda olmasını sağlayarak yalın bir fotoğraf kompozisyonu elde edebilirsiniz. Alan derinliği hakkında daha fazla bilgiyi buradan elde edebilirsiniz. Sığ alan derinliği elde etmenin en hızlı yolu açık diyafram lens kullanmak olur.
Makro fotoğrafçılıkta konuya çok yaklaşıldığından arka plan tamamen yok olur. Yukarıdaki fotoğrafta da görüldüğü gibi çimen ucu ve sıkıca bağlanmış sinek yalın bir anlatım oluşturmakta.
4.. Lens seçimi kadar arka plan seçimi de fotoğrafta yalınlık için son derece önemlidir. Örneğin arka plan da sis, sade bir gökyüzü veya akın renkler de bir doku olursa ön planda yalın olacak ya da vurgulanacak nesne tam olarak sizin istediğiniz gibi olacaktır. Arka plan biçimi sadece sadelik açısından değil birçok sebepten dolayı fotoğraflarda önem arz eder. Arka planınızı iyi seçmenizi öneririm.
Arka planda bir çok nesne olmasına karşın, gerek açık diyafram ile, gerek fotoğraf usatılığından çekim yerinden ötürü arka plan göze batmıyor; hatta koyun çobanını kompozisyonunun anlamını güçlendiriyor.
5.. Diğer bir sadelik kontrolü de renkler de gerçekleştirilebilir. Renk olarak da sade kompozisyon oluşturulabilir. Burada en etkili yöntem de renkleri dışlamak olur. Mecazen söyledim bunu; kastetmek istediğim siyah- beyaz fotoğraflar. Ya da ters ışıkta kalmış renk gamı son derece düşük fotoğraflar. Sadelik sadece nesneler ile değil başta renk olmak üzere kontrast ve vinyet ile de gerçekleştirilebilir.
Sadelik denilince bizim halkımız abartmayı sevdiği için fotoğrafta her şeyi atma eğilimi gösterebiliyor. Kompozisyondaki asıl amaç öğeleri atmak değil amaca ulaşacak olguyu yalın şekilde, dikkati dağıtmayacak şekilde izleyiciye aktarmak olmalıdır. Otlayan bir koyunun otunu kadrajdan atmak sadelik oluşturmaz; unutulmamalıdır.
Fotoğraf Kompozisyon Öğelerinden Sadelik konusunu işledik. Diğer kompozisyon öğelerini incelemek için aşağıdaki başlığın üzerini tıklayın.
