
FOTOĞRAFTA DOĞRU KADRAJ ALMA VE KADRAJLAMANIN ÖNEMİ
Fotoğrafın giderek yaygınlaştığı, gün be gün fotoğrafa ulaşımın kolaylaştığı bir zaman diliminde yaşıyoruz. Özellikle cep telefonu üzerinden kaydedilen görüntüler o kadar fazla ki kaliteden ziyade artık üretilen fotoğrafın sayısına takıyoruz kafayı. Fakat fotoğrafçılıkta asıl olan sayı değil ‘kalite‘dir. Optik kaliteden ziyade sanatsal kalite her türlü fotoğraf çeken makine ile de arttırılabilir. Bahsetmeye çalıştığım sanatsal- teknik kalite için en önemli meselelerin başında da fotoğrafın doğru kadrajlanabilmesi gelmektedir. Bu yazımda kadraj ne demek, kadrajlama nedir, doğru fotoğraf kadrajı nasıl oluşturulur, Fotoğrafta doğru kadraj nasıl seçilmelidir, doğru kadraj almak için neler yapılmalıdır gibi konulardan, sıklıkla yapılan kadrajlama hatalarından yola çıkarak bahsedeceğim. Sonucunda da ideal (istenilen) fotoğrafa ulaşmayı hedefledim.
Fotoğrafçılıkta Kadrajlama – Kadraj Nedir?
Öncelikle Fotoğrafta kadraj ne demektir – Doğru Kadrajlama Nasıl Yapılır? soruları üzerinde kısaca duralım: Fotoğrafta Kadraj nedir : Kısaca fotoğrafın sınırlarını çizmektir, çerçevelemektir. Yani fotoğrafta neyi çekip neyi çekmeyeceğinizi seçmektir. Doğru kadrajlama ise fotoğrafı daha estetik olacak şekilde oluşturabilmek için, fotoğrafa sığdırılacak nesneleri belirli kurallara göre kareye almaktır. Fotoğrafta kompozisyon ile doğrudan alakadardır. Birazdan açıklamaya çalışacağım kadrajlama teknikleri fotoğraf kompozisyon kuralları çerçevesinde de incelenebilir. Benim ayrı başlık açmamdaki sebep: günde milyonlarca üretilen ‘fotoğrafta’ bir nebze olsun estetiği arttırabilmektir. Diğer kompozisyon kurallarını es geçerek kadraj alma konusuna yoğunlaşacağız.
Fotoğrafta kadraja almak ne demek?
Kadraja almak, çekmek istenilen objenin kamera açısının içinde olmasıdır. Örneğin siz bir armut ağacı fotoğrafı çekmek istiyorsanız, armut ağacını çekmelisiniz. herhangi bir ağacı değil. Meşe ağacı değil. Yine armut ağacı olduğunu göstermek için armut verme zamanında çekilmelidir. Kış ortasında yapraksız meyvesiz değil. Benzer şekilde ağacı oluşturacak dalları, yaprakları meyveleri bir bütün olarak çekmek gerekir. Kadraja sadece ağacın kütüğünü koyamazsınız. Kısaca kadraja almak demek; ne çekmek istiyorsanız onu kameranın görüş açısı dahiline almaktır.
Makaleme sıklıkla yapılan fotoğraf kadrajlama hatalarını ve bu hataların çözüm yollarını açıklayarak devam edeceğim.
Fotoğrafta Kadraj ve Kadrajlama Hataları
1. Hata: Çekilecek konu haricinde fazlasıyla boş alan bırakmak:
Fotoğraflarda bir konu vardır ve asıl çekmek istediğimiz şey de bu konudur. Konu her zaman vardır. Yüzlerce fotoğraf çekilse dahi bu yüzlerce fotoğrafın her birinin ayrı ayrı birer konusu vardır. (Bebeklerin oyuncak niyetine çektikleri fotoğraflar hariç). Birçok fotoğrafta yapılan en büyük kadrajlama hatası konunun haricinde çerçevede birçok kısımda boş (konu dışı) – işe yaramaz alanların bulunmasıdır. Bu hata, ayrıca konunun göze olduğundan çok daha küçük görünerek önemini düşürecektir.

2. Hata: Konunun yalın olmaması; karmakarışık birçok fazladan elemanın kadraja girmesi.
İlk önce fotoğrafta kadraja girmek ne demek ona bakalım. Kadraja girmek; bir objenin fotoğrafı çekilecek alana-çerçeveye dahil olmasıdır. Fotoğrafı çekenin objeyi kadraja sokmasına da Kadraja alama denir.
Fotoğrafta yapılan en büyük hatalardan birisi de nesne karmaşasıdır. Haddinden fazla nesne, kavram karmaşasına yol açacaktır. Fotoğrafın ne anlatmak istediği ortaya çıkmayacak, aksine kadraja giren her nesnenin bir konusu olduğunu var sayarsak konuyu dağıtacaktır. Fotoğraf sade daha güzeldir. Yalın bir anlatım her zaman çok daha güçlüdür. Fotoğrafı kadrajlarken konunun özünden uzaklaşmayacak şekilde kadrajlamak ve olur-olmaz her nesneyi fotoğrafa dahil etmemeye özen göstermek gerekir.

3. Hata: Konuyu olur olmaz yerlerden keserek konuyu daraltmak.
Bazı fotoğraflar yardımcı öğelerle desteklenirse anlamını güçlendirebilir. Bu tarz fotoğraflarda sadece konuyu değil de, yan konuyu da fotoğrafa dahil etmek çok uygun olacaktır. Bir fotoğraf ile izleyiciye en yoğun anlamı aktarmak gerekir. Fotoğrafa dâhil edilecek bir yardımcı konunuz varsa muhakkak kullanın. Kadrajın dışında bırakmayın.


Yanlış yerlerden kesmenin bir farklı durumu da canlıların eklem yerlerinden kesilmesidir. Fotoğrafta çirkin bir görüntü oluşturan bu hatadan kaçınmak gereklidir.

4. Hata: Işık kaynağını fazlası ile kadraja dâhil ederek fotoğrafı yakmak.
Fotoğrafta kullandığımız en önemli ışık kaynağı güneştir. Güneşi ışık kaynağı olarak kullanmak, güneşi konu edinmek yani kadraja sokmak değildir. Güneşin çok yoğun gücü olduğu için makine pozlama alırken ya objeyi karanlığa bırakır ya da güneşi patlatır. İkisi de istenilmeyen durumlardır. En iyisi güneşi ya da yoğun ışık kaynağını kadraja sokmamaktır. Aksi takdirde fotoğrafın yarısı tamamen beyaz olacaktır (yanacaktır) . Hiçbir doku belirgin olmayacaktır.


5. Hata: Beneklerin üst üste bindirilmesi
Fotoğrafta nokta yada benekler çok önem arz eder. Fotoğrafı fotoğraf yapan ögelerden en önemlilerindendir. Fakat iki kaliteli beneğin üst üste bindirilmesi ile ikisinin de kalitesi düşer. Göze hoş geleceğine görüntü kirliği oluşturur. Aşağıda birkaç örnekte fotoğraflarla açıklamaya da çalıştığım bu hata en çok yapılan kadrajlama hatalarındandır. Çözümü de çoğu zaman çok basittir. Yeteri açıda yer değiştirerek fotoğrafı çekmek üst üste bindirme sorununu ortadan kaldıracaktır.


6. Hata: Yanlış lens veya yanlış diyafram kullanımı:
Fotoğrafın biçimini oraya koyan en önemli ekipmanlardan birisi lenslerdir. Lens olmadan fotoğraf çekilemez. Fakat zaman zaman bu lenslerin karakteristik özelliklerinden kaynaklanan fotoğraf hataları da oluşmaktadır. En bariz olanları geniş açılı lenslerde distorsiyon oluşmasıdır. Nesneye çok yakınsanız görüntü kırılması (distorsiyon) gerçekleşir ve obje olduğundan farklı görünür. Özel efekt katılmak istenmemişse bu tür yamulmalar fotoğrafta istenilmez. Çözümü de zor değildir. Nesneden biraz uzaklaşmak veya odak uzaklığını büyütmek.

Lens hatalarının diğer bir kullanımı da açık diyafram kullanılmaması gereken yerde açık diyafram kullanarak alan derinliğini oldukça sığ hale getirmektir. Portre çekimlerinde açık diyafram kabul edilebilir fakat manzara çekimlerini (artistlik olsun diye) açık diyaframla çekmek hata olur. Konuya uygun diyafram ve lens seçilmelidir.
7. Hata: Her kareyi fotoğraflamak:
Dijital fotoğraf makinelerinin yaygınlaşması ile fotoğraf sayısında çok büyük bir artış oldu. Artı cep telefonlarının fotoğraf kalitesi yükseldikçe ulaşılan sayı tahayyül edilemeyecek noktaya geldi. Olumlu tarafı olsa da her karenin çekilebilir olması kaliteyi düşürdü. Sanatsal fotoğraftan belgeleme fotoğrafına kayma oldu. Fotoğraf hatalarının en önemlilerinden birisini de bu olarak görüyorum: Olur-olmaz her şeyi fotoğraflamak. Belgelemeyi kabul edebilirim. 10 yıl sonra ‘ben falan yerdeydim, aha bak bu da fotoğrafı’ diyebilmek güzel olurdu. Fakat özellikle genç neslin telefon kameralarını bir oyuncakmış gibi kullanmalarından da rahatsız oluyorum ister istemez. Kamera kadrajı nedir, ne kadrajlamalıyım-çekmeliyim diye düşünmeli. ( Bu hata türüne o kadar çok örnek verilebilir ki… buraya hangisi seçeceğime karar veremedim. Nasıl olsa bu yazıyı okuyan herkesin cep telefonunda bolca örnek vardır 🙂
Yukarıda naçizane açıklamaya çalıştığım hatalar yapılmazsa ‘Fotoğraf çekerken kadraj nasıl ayarlanır? sorusunun cevabı kendiliğinden ortaya çıkacaktır. Dolayısı ile göze hoş gelen, estetik fotoğraflar oluşturabilir. Lütfen fotoğraf deyip geçmeyin ve özen gösterin…
‘’Fotoğraf, fotoğrafçının varlığını hissettirmelidir.”
Işığınız kaliteli olsun…
3 yıl önce paylaşılan bu gönderi bugün benim çok işime yaradı. Anlatılmak istenen konu gayet yalın ve açıklayıcı şekilde aktarılmış. Sonda yazarın kendi düşüncesine yer vermesi ayrı bir samimiyet katmış yazıya. Kaleminize sağlık diyorum teşekkürler
Teşekkürler Yunus Emre Bey. Amacımız faydalı olabilmek. Görüyoruz ki başarılıyız. Siz okuyucularımızdan aldığımız güç ile daha fazla içerik üretmeye devam edeceğiz.