MAKRO FOTOĞRAFÇILIK
Merhaba fotoğraf sever dostlar. Bir kelebeğin kanadındaki renklerin güzellini veya çiçeğin polenlerinin ihtişamını gözler önüne seren makro (Mikro) fotoğrafçılık ‘ı inceleyeceğiz bu yazımızda. Makro fotoğraf nedir, Mikro fotoğraf çekmek için makine ayarları, makro fotoğraf çekme yöntemleri ve makro fotoğrafçılıkta dikkat edilecekler üzerinde duracağız.
Makro fotoğrafçılık nesneleri daha büyük fotoğraflamak anlamı taşıyan genel bir terimdir. Birçok teknik tanım yapılsa da en basiti bu şekildedir.
Makro fotoğrafçılıkta fotoğrafın fonksiyonlarından olan konunun içine girebilme ön plana çıkar. Daha yakından bakılabilir ve objeleri normal görüldüğünden daha farklı görmemizi sağlayabilir. Bu yüzden makro fotoğrafçılık içinde sırlar barındırır ve 7 den 70e herkesin ilgisini çeker.
Makro Fotoğraf Elde Etme Yöntemleri
Makro fotoğrafçılığa öncelikle bir fotoğraf makinesi sahibi olmakla başlanmalıdır. Kamera sahibi olduktan sonra sırada optik olarak yakınlaşma ihtiyacının karşılanması var. Kısaca makro mekanizma elde etmemiz gerekmektedir. Makro mekanizma elde etmenin birçok yolu vardır. Şimdi makro elde etme yöntemlerine bakalım.
1. makro fotoğraf elde edebilmenin en koyla yolu makro lens kullanmaktır. En az 1:1 büyütme oranı verebilen orijinal makro lensler tercih edilmelidir. Zira üzerinde her makro yazan bir çok objektif 1:1 gerçek makro görüntü oluşturmamaktadır.
2. Yöntem ise close up filtre dediğimiz filtreler kullanmaktır. Bu fitleler lenslerin önüne takılır ve odak mesafelerini kısaltarak minimum yakınlaşma mesafesini kısaltır. Objeye olduğundan daha fazla yakınlaşılabilir ve makro fotoğraflar çekilebilir.
3. Yöntem ise lensi ters bağlamaktır. Yani başlayanlara biraz komik gelebilir ama lensler ters şekilde makineye bağlandıklarında odaklama mesafeleri kısalır. Dolayısı ile makro çekime elverişli hale gelirler. Piyasa da rahatlıkla bulunabilen ters bağlama aparatlarından temin edilmelidir.
4. yöntem ise makro adaptör kullanmak. Mikro adaptörler lens ile makinenin arasına takılır ve yine lenslerin odak mesafelerini kısaltarak makro çekilebilir pozisyona gelirler. Otomatik netlemeli ve manüel olanları vardır. Tek parça veya çoklu olanları vardır; bu sayede faklı büyütme oranları elde edilebilir.
5. Diğer bir yöntem ise mikro körük kullanarak çekim yapmak. Bir evi 4. Yöntemin adaptör yerine makro körük bağlanması ile oluşturulan sistem ile fotoğraf çekilmesidir.
En Kullanışlı Makro Yöntemi;
Bu yöntemlerden en kullanışlı olan mikro lens ile çekim yapmaktır. Diğerleri daha ucuz yöntemler olsalar da çıktı kaliteleri ve kullanışları altta kalır. Makro lensler hariç diğer dört yöntem sadece makro fotoğraflar çekmek için kullanılabilir. Minimum netleme mesafeleri ile beraber maksimum netleme mesafeleri de düşecek ve farklı bir konu çekilemeyecektir. Dolayısı ile farklı konuları fotoğraflamak için ya monte edilen adaptör sökülmek ya da farklı bir lens takılmak zorundadır. Bu durum, geniş çalışma alanı kullananlar için ciddi iş yoğunluğu getirir. Angaryadan kurtulmak için Makro lensleri tavsiye ederim. Yöntemlerin birçoğunu denemiş biri olarak makro lenslerden vazgeçebilmem mümkün görünmüyor.
Makro Fotoğrafçılık İçin Ekipman
Yukarıda optik eleman elde etme yöntemleri ile bir sistem elde ettik. Kamera zaten var. Makro fotoğrafçılık için gerekli diğer araç gereçlere bakalım. En önemli ekipmanlar tripod ve ışık kaynaklarıdır. Tripod her seferinde kullanılmasa da çok kere kullanılır. Işık yine her seferinde kullanılmasa da çok kere kullanılır. Tripod ile alakalı uzatmaya gerek yok. Sağlam ve aşağı doğru kullanılabilen bir tripod fazlasıyla iş görecektir. Işık konusunda birkaç tavsiye verelim.
Makro çekimde ışık azlığı çoğu kez sorun teşkil edebilir. Bu sorunu çözmenin birkaç farklı yolu vardır. En basiti lenslere takılan ring flaşlardır. Ring flaşlar sürekli ışık kaynaklarındandır. Patlamazlar. Lensin önüne takıldıkları için aydınlatama konusunda başarılıdırlar. Fakat sert gölge oluşturabilirler dikkatli olmak gerekir.
İkinci ışık çözümü fenerlerdir. Bildiğimiz elektrik kesilince kullandığımız fenerler. Ya da özel olarak tasarlananları da dahil etmek gerekir tabi ki de. Objenin üzerine tutularak basit bir aydınlatma yapılır. El ile tutulabilir ve kolay taşınır. Sert gölge oluşturabilme potansiyellerinden dolayı dikkatli kullanmakta fayda vardır.
Üçüncüsü ise uzaktan patlatmalı flaş sistemleridir. Direk kameranın üzerinde kullanmaktan ziyade kablo veya kablosuz tetikleme mekanizması ile kullanılarak sağdan, soldan veya üstten patlatılabilir. Tekli, ikili ya da çoklu olarak da kullanılabilirler. Makro fotoğrafçılıkta çalışma mesafesi çok yakın olduğu için patlaklıklara sebebiyet verebilir. Soft box tarz yumuşatıcılar kullanılması tavsiye edilir.
Işık kullanımında diğer bir faktör de ışığın çekimi yapılan canlı ya da cansız nesneye zarar vermemesidir. Örneğin göz bebeği fotoğrafı çekerken ışık kullanılmamalardır. Hassas olabilecek çekimlerde ışık kullanımından kaçınılmalıdır. Ya da çok uzaktan sabit, patlamayan zayıf kaynakla aydınlatılmalıdır.
Makro fotoğraf için Kamera Ayarları
Herhangi bir fotoğrafçılık alanında ortamı göremeden makine ayarlarını vermek doğru olmadığı gibi makro fotoğrafçılıkta da doğrudan ayarları vermek doğru değildir. Belli başlı genel değerleri vermek daha doğru olacaktır.
Mikro Fotoğrafçılıkta İSO- Diyafram- Enstantane
Öncelikle makro fotoğraflarda alan derinliği çok sığ olduğu için diyaframın kısıkta tutamakta fayda vardır. Tabi ortamdaki doğal ya da yapay ışık koşullarının yeterli olduğunu varsayıyoruz. Işık yetmez ise duruma göre diyaframı açılmalıdır. Nesne çok aydınlık olsa dahi en kısık diyaframı kullanmaktan kaçınılmalıdır. Renk, kontrast ve keskinlikte kalite kayıpları yaşanmaktadır.
İso eğer ışık varsa yine en düşükte durmalıdır. Detay önemli olduğu için bol keseden iso kullanmak doğru olmaz. İhtiyaç halinde kameranın iso başarımına bağlı olarak arttırıp kullanılabilir.
Enstantane tamamen çekilen konu ile alakalıdır. Cansız sabit bir nesne çekiliyor ve kamera tripoda sabitlenebiliyorsa min iso max diyafram değerini alabileceğiniz perde hızını kullanılabilir. İster 1/200 olsun ister 20 sn olsun fark etmez. Ama canlı çekimi yapılıyorsa işler değişir. Canlının hareket hızına bağlı enstantane kullanmak uygun olur. Örneğin bir tırtıl çekiyorsak 1/50 yeterli gelecek iken sinek kuşunu yakalayabilmek için ise ancak 1/4000 gibi hızlar yeterli olur. Konuya ve ortam ışığına göre perde hızı ayarlanmalıdır.
Işık ölçüm modunu matristen ya da genel alan ölçümünden çıkarıp orta-merkez ağırlıklı veya noktasal ölçüme getirmek gerekir. Böylelikle odaklanılacak makro objeye göre ışık şartları baz alınmış olunur. Çoğu Makro Fotoğrafçısı noktasal ölçüm kullanır.
Netleme Hayati Önem Taşır
Makro fotoğrafta netleme gerçekten çok önemlidir. 1 mm mesafe netliği berbat edebileceğinden tripod kullanılması tavsiye edilir. genellikle açık diyaframda nesnenin en önemli bölgesi, manuel ayarlama ile netlenerek fotoğraf çekilmelidir.Netleme makro fotoğrafçılıkta çok önemlidir. Çok milimetrik konular üzerinde çalışırken otomatik netleme çoğu kez sağlıklı sonuçlar veremez. Bu yüzden riske atmayıp manüel netleme kullanmak faydalı olur. Manüel netleme ile konunun önemli kısmının tam ortası netlenmelidir. Diyaframın kısıklığından dolayı zaten biraz daha alan derinliği artacaktır.
Çekim modu olarak genellikle diyafram öncelikli mod (yani A modunu) a da tam manuel ( yani M) kullanılır. Hangisinin tercih edileceği fotoğrafçılıktaki tecrübeye göre şekillenir. Ayrıca makro çekimlerde göz pozlama telafisi skalası üzerinde gezmelidir. Sonucun ışık değeri bu skala üzerinden kontrol edilerek ayarlamalar yapılmalıdır. Noktasal ölçüm alınacağı için netleme noktasının yeri de çok önemlidir. A modunda Netleme noktası üzerindeki ışığa göre diyafram ve iso değerine bağlı olarak kamera enstantane değerini kendi verir. Objenin hızına bağlı olarak perde hızız yetmezse iso arttırılabilir ya da ışıklandırma yapılabilir.
Gündüz güneşli havalarda doğal ortamlarda genellikle kameralar elde çekim için yeterli değerleri verebilmektedir. Yapay ortamlarda, yapay şartlarda ise ekstra ışık kaynağı kullanmak faydalı olur. Kamera ortamdaki ışığa göre değer alacaktır.
Makro Fotoğrafa konu ve kadraj
Makro fotoğrafçılıkta en önemli şey aslında konudur. Bir şeker tanesinin yapısını ortaya çıkarmak, böceğin antenlerinin uzunluğunu gösterebilmek vb hep konu ile ilgilidir.
Makro fotoğrafçılık denildiğinde çiçek-böcek akla gelse de çekim alanı inanılmaz geniştir. Kalem ucundan kumaş dokusuna her şey çekilebilir. Fotoğrafçının geniş yaratıcı gücünü ön plana çıkarmak durumundadır.
Kadraja gelirsek, fotoğrafta istenmeyen her şey kadraj dışına itilmelidir. Örneğin çiçeğin polenini çekecek isek yapraklarını kadraja sokmamalıyız. Bu, konuyu dağıtabileceği gibi estetikten de ödün verilmesi anlamına gelir.
fotoğrafçılıkta arka plan da çok önemlidir. Çekimi yapılan objenin ön plana çıkması için arka planda karmaşa olmamalıdır. Bu yüzden arka plan temizlenmelidir. Zaten makro lenslerden kaynaklı alan derinliğinin sığ olmasından dolayı arka plandaki birçok şey kaybolacaktır. Fotoğrafçıya düşen ise daha sade hale nasıl getirebileceğini düşünmektir.
Makro çekimde farklı kadrajlamalar yapabileceğiniz farklı bir konudan bahsedelim. Geniş açılı makro objektifler kullanarak farklı kompozisyonlar kurgulanabilir. Piyasada çok fazla geniş açılı 1:1 makro veren objektif yok. Leowa 15mm ve 30-35 mm lensler bildiğim bir iki tanesi. Aslında illaki 1:1 makro oranı vermesine de gerek yok. 28mm 1:2 makro veren lensleri kullanmak da çok keyifli olabiliyor. Makro ile uğraşmak isteyenlere geniş açalı lensler ile çekimler de yapmalarını kesinlikle tavsiye erdim.
Makro fotoğraf konusu, lensleri ile çekim teknikleri ile çok geni ş olduğundan bu yazıda sadece makro fotoğrafçılık konusuna değindik. Diğer konulardan extreme macro – focus stacking ve makro lensler konuları ile beraber okunması gerekir diye düşünüyoruz. Bu yüzden diğer yazılarımızı da üzerini tıklayarak okuyabilirsiniz.