
Lens Mantarı Nedir? Lens Fungus Nasıl Temizlenir?
Özellikle manüel eski lenslerde karşılaşılan bir sorun olan lens fungus sorununa değineceğiz. Lens fungus ya da lens mantarı nedir, nasıl temizlenir, nasıl tamir edilir gibi sorular üzerinde duracağız.

Türkçe de ismi lens mantarı – mantarlanması olan bu sorun görüntü kalitesini ciddi derecede düşürmektedir. Aşağıda örneklerini gösterdiğimiz bu sorunun çözümü çok zor değil aslında. Aslında lensler üzerinde gerçekleşen birkaç farklı sorun ile öce ayırt edilmesi lazımdır. Genelde lens sparation denilen durun ile de sıklıkla karıştırılıyor. Lens mantarında camlar üzerinde oluşan sanki bikri yaprağına veya kılcal çiziklere benzeyen görseller lens mantarını tarif etmektedir. İki türlüsü vardır. Az önce de açıkladığım gibi bazıları sanki bitki figürüne benzerken bazıları da minik kılcal çizik ya da insan saçına benzemektedir.
Lens Mantarı Neden Oluşur?
Öncelikle lens mantar yapar mı sorusu üzerinde durmak gerek. Evet yapar. Tüm nemli yüzeylerde olduğu gibi lenslerde de mantarlanma- bakterilenme oluşabilir. Lens camları içindeki mantarlaşma soğuk sıcak değişimlerinden olur. Çok sıcak ortamlardan çok soğuk ortamlara geçildiğinde ve havalandırılmadığında oluşması muhtemeldir. Bu yüzden lenslerin saklama ve kullanım koşulları çok önemlidir.
İklim değişikliklerinde lenslerin kullanım şartlarına yakın ortamlarda saklanmasında her zaman fayda var. Hatta seyahat esnasında bile sıcak soğuk farklılığının çok fazla olmamasına dikkat edilmelidir. Bir de lens ani değişimlere maruz bırakılmamalıdır. Ani sıcaklık değişimlerinde lenslerin optikleri terleyebilir ve mantar oluşumuna sebebiyet verebilir.
Lens Mantarı Görüntüyü Etkiler mi?
Özellikle objektif elemanlarının hemen kenarından başlayan mantarlaşma minimal düzeyde ise görüntüyü ciddi derecede etkilenmez. İlk mantarlanma görüntüde ciddi kayba sebebiyet vermez. Ya da hissedilemez. Uzunca bir zaman Helios 58 mm lensi basit mantarlaşma başlangıcı ile kullanamaya devam etmiştim. Kesinlikle ilk durumu ile arasında fark gözlemlemek mümkün değildi. Zamanla mantarlanma büyüdü ve görüntüye etki etti temizleme gereksinimi duydum.
Lens Mantarı Nasıl Temizlenir?
Lenslerde oluşan mantarlar (lens fungus) zamanla büyürler. Artık rahatsız edecek düzeye geldiğinde ise temizlenmeleri gerekir. Büyüyen mantarlar ‘lens mantarının canlı olup olmayacağı?’ sorusunu akla getirir. Şahsen biyolog olmadığım için açıp temizlediğim lens optikleri üzerinde detaylı inceleme fırsatım olmadı. Daha çok internetten yaptığım araştırmalara göre iki farklı sonuç yazılıp çiziliyor. Okuduğum yorumların bazıları lens mantarlarının canlı olduğu yönünde ve bir kısmı da canlı olamadığı yönünde. İşte bu ikilem yüzünden soruya net ve doğru cevap verebilmem maalesef bu aşamada doğru olmayacaktır.
En ideal Lens mantar temizleme yolu, lensin içinin açılıp mantarlı merceğin temizlenmesinden geçer. Şimdiye kadar dışarıdan bu mantarı yok edebilecek bir çözüm ne biliyorum ne de duydum. Dolayısı ile lensin içini açılıp temizlenmesi gerekmektedir. Bunun için de iki yol vardır. Ya kendiniz yapmalısınız ya da bilen bir tamirciye götürmelisiniz.
Ben mantarı kendimin temizlediğimden az önce bahsetmiştim. Yaklaşık 3 gün süren zorlu bir süreçten geçtim. Ve nerede ise lensten vazgeçme noktasına gelmiştim. Çünkü bu deneyim benim ilk lens sökme tecrüben olmuştu. Daha önceleri de bayonet kısmını açıp söktüğüm ve korkumdan devam edemediğim birkaç deneme olmuştu. Fakat tüm optiklerine kadar lensi sökmem lens mantarı temizleme maceram ile gerçekleşti.
Amatör biri olarak size bu konudaki ilk tavsiyem kafanızı ağrıtmayın ve ustasına götürün. Hele ki pahalı bir lens varsa asla uğraşmayın. Ustasına götürün. Benim 3 günde acabalarla gerçekleştirdiğim süreci muhtemelen 3 saatte halledecektir. İşte bu yüzden bilenle bilmeyen hiç bir olmuyor. Ustasına Götürmek merceklerin temizlenmesinin ilk yoludur.
Mantarlı Lensin İçini Açmak
İkinci yola da değinelim. Lensi kendiniz tamir etmek isterseniz size birkaç malzeme lazım olacak. Bunlardan ilki mini tornavida. Mini tornavida haricinde bir cımbız, kaliteli temizleyici, hav bırakmayan kaliteli bir bez ve lens spanner. Lens spanner lensi açmanızı çok kolaylaştıracak bir alettir. Olmasa lens merceklerini birbirinden ayırmak için çok zorlanılacaktır.
Lensi çözerken neyin nerden çıktığına dikkat edin. Dışarıdan görüldüğü gibi basit bir yapı değildir lensler. Netleme mekanizması ayır zum mekanizması ayrı diyafram mekanizması apayrı sistemlerden oluşur. Bir de elektronik ise daha fazla dikkatli olmak gerekir. Lensi ayırıp problemli merceğe ulaştığınız varsayıyorum. Bu optiği cam sil veya alkol bazlı bir temizleyici ile sildiğinizde bahsedilen mantarlaşmanın yok olduğunu göreceksiniz. Temizlik aşaması kolaydır. Balsam ayrışmasındaki gibi işçilik gerektirmez.
Silinen merceği çok iyi inceleyin. Bir toz veya hav kalması muhtemel. Lekeleri temizleyici ile sildikten sonra tozlara karşı hava pompası kullanmanızı tavsiye ederim. Her bez sürüldüğünde ayrı leke kalıyor. Minnacık kıllar ya da havadaki tozlar illaki bulaşıyor bu optiğe. Hava pompası ile pompalayıp yerine yerleştirin.
Çıkarttığınız tüm elemanları sırası ile yerine koyarsanız sorun çıkmaz. Fakat basit bir uyumsuzluk diğer parçaların da yerine oturmamasına sebep olur. Özellikle diyafram mekanizmaları çok zorludurlar. Bir türlü doğal haline gelmek bilmezler. Bu yüzden çıkartırken sallamadan çıkarıp sarsılmayacak bir mekânda saklamakta fayda vardır.
Evet, tüm parçaları yerine taktı iseniz artık lens mantarı problemi kalmamış demektir. Umarım mantar problemine lensi feda etmezsiniz. Son olarak yine uyarmak isterim ki lens açıp takma işi gerçekten zor bir süreçtir. İstanbul’da Hayyam pasajında çok kaliteli ustalar var. İzmir, Ankara gibi büyük şehirlerde de lens ve fotoğraf makinesi tamircileri bulmak çok kolay. Lens mantarı için ücret de çok almazlar zannımca. Uğraşmayıp ustasına götürmekte fayda var
Işığınız kaliteli olsun.